Piękna słoneczna pogoda była niewątpliwym sojusznikiem organizatorów i uczestników rajdu, którzy zgłosili się na miejsce zbiórki na żorskim Rynku. Celem rajdu było dotarcie na rowerach do niektórych żorskich miejsc pamięci narodowej i uczczenie pamięci osób, które przyczyniły się do odzyskania niepodległości.

Na starym katolickim cmentarzu przy ul. ks. Klimka – obok kościoła farnego św. Filipa i Jakuba – założonym w 1824 r. zatrzymaliśmy się przy Mogile Powstańców Śląskich, gdzie spoczywają czterej szeregowi żołnierze 13 Żorskiego Pułku Powstańczego, który walczył w III powstaniu śląskim, najpierw opanowując Żory, potem uczestnicząc w walkach o Paruszowiec i Rybnik. Młodzi mieszkańcy Żor: Buchta Rudolf – lat 19, Kumor Franciszek – lat 22, Paździor Piotr – lat 23 i Teszner Jan – lat 22, zginęli na przełomie maja i czerwca 1921 r. w walkach na odcinku Bierawa – Stare Koźle.

Naprzeciwko tego cmentarza znajduje się tablica pamiątkowa upamiętniająca zakończenie II wojny światowej. Odsłonięto ją w roku 2005 w miejscu, gdzie przez kilka lat znajdowała się zbiorowa mogiła 256 żołnierzy radzieckich i czechosłowackich, którzy zginęli w zaciętych walkach o wyzwolenie miasta, które zostało w około 60% zniszczone. Na początku lat 50. XX w. ekshumowano ich ciała i przeniesiono na cmentarz wojskowy do Pszczyny.

Następnym miejscem na trasie naszego rajdu był pomnik poświęcony policjantom i oficerom Wojska Polskiego z Żor, zamordowanym przez radzieckie NKWD w 1940 r. Na tablicy pomnika widnieją nazwiska 9 policjantów i 4 oficerów WP, a wśród nich nazwisko kpt. rez. Sobika Nikodema – dowódcy batalionu 13 Żorskiego Pułku Powstańczego, w którym walczyli i oddali życie młodzi szeregowcy spoczywający w powstańczej mogile. Kpt. Sobik Nikodem – w 1939 organizator Ochotniczych Oddziałów Powstańczych na terenie powiatu rybnickiego, uczestnik wojny obronnej 1939 r., aresztowany przez Rosjan we Lwowie- został zamordowany w Charkowie przez NKWD.

Na cmentarzu komunalnym przy ul. Rybnickiej znajdują się trzy mogiły, w których pochowani są nieznani żołnierze z II wojny światowej – tam również zapaliliśmy znicze.

Meta rajdu zlokalizowana była tradycyjnie na strzelnicy Dębina, gdzie Kurkowe Bractwo Strzeleckie prowadziło otwarte zawody strzeleckie z okazji Święta Niepodległości, w których wzięli udział wszyscy chętni rajdowicze. I to z sukcesem: Gabriela Machocka z żorskiego WANDRUSA wystrzelała 2 miejsce wśród kobiet. Na mecie organizatorzy rajdu poczęstowali uczestników kiełbasą na ognisko, chlebem ze smalcem i ciastem, udzielili również odpowiedzi na pytania zadane przez redaktora Kuriera Żorskiego TV.

W rajdzie wzięło udział 46 osób reprezentujących ogniwa PTTK: SOKÓŁ Radlin, HUZY Gliwice, RAMŻA Czerwionka-Leszczyny, SOKÓŁ Żory, Oddział Racibórz, oczywiście WANDRUS Żory oraz niezrzeszeni mieszkańcy Rybnika, Toszka i Żor. Komandorem rajdu była Stefa Zając, która zainicjowała przed dwoma laty organizację rajdów w Święto Niepodległości.

Tekst: Stefan Mehlich
Foto: archiwum WANDRUSA