Rower, jaki jest, każdy widzi, lecz o tym, że można go wykorzystywać nie tylko w celu do dojazdów do pracy bądź na zakupy, ale też do poznawania ojczystego kraju – niestety już nie wszyscy wiedzą. W naszym kraju jest armia cyklistów, kilkanaście tysięcy z nich należy do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i używa jednośladu do celów rekreacyjnych i poznawczych.

Właśnie z myślą o nich (i o nas, turystach kolarzach także, a może przede wszystkim) PTTK wprowadziło w życie cały system odznak, mający zachęcić do systematycznych wojaży. Dla miłośników architektury i militariów wprowadzono w życie odznakę „Szlakami zamków w Polsce”, dla uwielbiających jazdę w kółko – odznaki rajdów małego i dużego dookoła Polski, a dla wszystkich – KOT. Polscy rowerzyści w 55-leciu istnienia Komisji Turystyki Kolarskiej ZG PTTK zdobyli bodaj sto tysięcy odznak; my w naszym krótkim zestawieniu zajmiemy się statystyką ostatnich dziesięciu lat, a badaniom poddamy tylko najwyższe stopnie KOT-ów, „Zamków” i im pokrewnych.

W latach 1997-2006 centralny referat weryfikacyjny KTKol. ZG PTTK przyznał 725 odznak, z tego 271 dużych złotych KOT i 122 KOT za Wytrwałość. Przypomnijmy tu od razu, że dla zdobycia dużej złotej odznaki kolarskiej, przy założeniu, że będziemy jeździć tylko w soboty i niedziele, potrzeba 4 lat; nasze wyjazdy będą się musiały jednak odbywać coraz to w innym regionie kraju, bo regulamin odznaki wymaga poznania 7 parków narodowych i 40 najważniejszych dla naszej historii i kultury obiektów krajoznawczych, np. Wawel, Łazienki, zamek w Brzegu, Jasna Góra, wrocławski ratusz, warszawska, toruńska i gdańska Starówka.

W omawianym okresie nadano też 117 srebrnych i złotych odznak „Szlakami zamków”, nadto 75 odznak małego i 86 dużego rajdu kolarskiego dookoła Polski (w tym drugim przypadku należy objechać Polskę wzdłuż granic po ściśle wytyczonej regulaminem trasie).

Nasza statystyka uwzględnia także odznakę permanentnego rajdu kolarskiego Szlakiem wielkiej wojny 1409-1411. O ile jednak w odniesieniu do wcześniej omówionych odznak tabela ujmuje wszystkich ich zdobywców (a więc także tych, którzy swe książeczki przedłożyli w referatach filialnych CRW), to tu należy poczynić uwagę, iż zestawienie nie jest pełne. W myśl regulaminu odznaki Szlak wielkiej wojny uprawnionymi do jej weryfikacji są wszystkie regionalne komisje turystyki kolarskiej PTTK, ale nie mają one obowiązku przekazywania do centralnego referatu weryfikacyjnego wykazu osób, którym nadano tę odznakę. Do tabeli trafiły więc informacje jedynie o ilości odznak zweryfikowanych przez CRW (który w zasadzie prowadzi weryfikację dla turystów z rejonów, w których nie działają referaty regionalne oraz dla tych, którzy pragną zweryfikować odznakę na zlocie centralnym).

Tabelę wzbogaciliśmy o informacje związane z imprezami centralnymi przypominając lokalizację miejsc dorocznych spotkań uczestników ogólnopolskich zlotów przodowników turystyki kolarskiej i centralnych zlotów turystów kolarzy PTTK; przytoczyliśmy też dane mówiące o liczbie uczestników na poszczególnych zlotach. Liczebność uczestników na zlotach przodownickich powoli, acz systematycznie wzrasta i od kilku lat utrzymuje się na poziomie zbliżonym do 350 osób. Nieco odmienna jest sytuacja ze zlotami centralnymi; tutaj obserwujemy pewien spadek popularności. Ponieważ CZTK odbywały się w wakacje, z reguły przybywało na nie prawie dwukrotnie więcej turystów niż na majowe (czerwcowe), odbywające się w ciągu roku szkolnego i akademickiego zloty p.t.kol. Szczególnie licznie przybywały na zloty centralne szkolne i studenckie obozy wędrowne. Obecny trend jest odmienny; na obydwu zlotach dominują turyści w sile wieku.

Przeciętnie w roku zdobywane są 72 odznaki kolarskie najwyższej rangi. Należy zauważyć, że po regresie lat 1998-1999 aktywność rowerzystów systematycznie wzrasta, z roku na rok coraz liczniejsza grupa turystów sięga po najwyższe trofea w turystyce kolarskiej. To cieszy.

W zaprezentowanej statystyce odznak przyznawanych przez centralny referat weryfikacyjny KTKol. ZG PTTK dominują duże złote Kolarskie Odznaki Turystyczne, a to powinno być zrozumiałe dla wszystkich orientujących się w zasadach ich zdobywania. Po prostu każdy, kto jeździ po kraju i zwiedza np. zamki dla uzyskania kolejnego stopnia odznaki Szlakami zamków w Polsce, równocześnie gromadzi punkty na KOT. Po wtóre KOT jest odznaką wyjściową, z tradycjami sięgającymi dziesiątków lat, zdobywaną także i przez tych, którzy nie zdobywają innych odznak turystyki rowerowej.

Prawdę mówiąc, w systemie odznak PTTK nie chodzi o statystyki, lecz o skłonienie Polaków do wyruszenia w plener, do aktywnego wypoczynku, do poznawania piękna ojczystego kraju. I o tym w roku 2007, roku jubileuszu 55-lecia KTKol. ZG PTTK powinniśmy pamiętać.

Gwoli kompletności danych przypomnijmy, iż w ogóle w okresie funkcjonowania regulaminów odznak do końca 2006 roku duży złoty KOT zdobyło 706 osób, KOT z/w 271, odznakę Szlakami zamków w stopniu srebrnym 251, a złotym 83 turystów, natomiast mały rajd kolarski DP ukończyło 500, duży – 394 rowerzystów, a Szlak WW – 305. Wszystkim serdecznie gratulujemy wytrwałości.

Marian KOT-Kotarski